فيلسوف عدالت

جان رالز را ميتوان مشهورترين فيلسوف سياست در قرن بيستم تلقی کرد. وی در سال 1920 در امريکا متولد شد و به سال 2001 در 81 سالگی از دنيا رفت. تاکنون بيش از پنج هزار کتاب و مقاله در شرح و نقد و بررسی انديشه های او منتشر شده است.
عمده تلاش رالز معطوف به تنقيح نظريه ای پيرامون عدالت است که با مبانی ليبراليسم و ايده قرارداد اجتماعی و وضعيت اوليه بشر سازگار باشد.
از نظر او جايگاه و ارزش اصول عدالت در بحث عدالت توزيعی و اجتماعی هم شان و منزلت بحث حقيقت (صدق) در مباحث نظری يا دانش بشری است.
رالز در سال 1958 با انتشار مقاله "عدالت به مثابه انصاف"[1] برای اولين بار به طرح نظريه خويش پيرامون عدالت پرداخت. سپس در سال 1971 با انتشار کتاب مشهور خود "نظريه عدالت"[2] ارکان اصلی نظريه خويش را بيان نمود. آخرين کتاب رالز با عنوان "عدالت به مثابه انصاف"[3] که حاصل ويرايش درس گفتارهای او در دانشگاه هاروارد به کمک يکی از شاگردان اوست در سال 2000 يک سال پيش از مرگ او منتشر شد.
نظريه عدالت رالز آشکارا در مقابل سنت نفع انگاری که در قرائت های مختلف مدت زيادی بر سنت تفکر ليبرالی سيطره داشته، به مخالفت برميخيزد و تحليل و طرح ديگری در دفاع از ليبرال-دموکراسی های موجود ارائه ميدهد. رالز با صراحت بحث در در معنا و تحليل ماهيت عدالت را در کل کتاب خويش به کنار مينهد و مستقيما بحث عدالت محتوايي را محور قرار ميدهد.
جان رالز بيش از چهل سال حول نظريه عدالت خويش انديشيد و در شرح و بسط و اصلاح و پاسخ به نقدهای وارده قلم زد. وی علاوه بر کتابهايي که ذکرشان رفت، دو کتاب "ليبراليسم سياسی"[4] و "مجموعه مقالات"[5] را در سال 1999 برای پاسخ به انتقادات و اصلاح نظريه خود منتشر کرد.
انديشه ورزی رالز را ميتوان به دو دوره تقسيم کرد:
وی در دوره اول اصول عدالت را به عنوان اصولی تصور ميکند که از پشتوانه استدلالی و اخلاقی قابل قبول و قانع کننده برخوردارند و نسخه ای عام برای هرکسی که طالب تاسيس نظام اجتماعی عادلانه است در اختيار مينهد؛ اما در رالز متاخر، اصول عدالت بدون آنکه برخاسته از دکترين فلسفی و اخلاقی خاصی باشد، تنها به عنوان راه حلی سياسی جهت تداوم نظمی که بر محور ارزشهای حاکم بر فرهنگ سياسی معاصر غرب و فرديت ليبرال پذيرفته شده در جوامع ليبرال دموکرات شکل گرفته، مورد تاکيد قرار ميگيرند.
[1]Rawls John, “Justice as fairness”, The Philosophical Review, 57, 1958, pp 164-194.
[2]Rawls John, “A theory of justice”, Oxford university press, 1971.
[3]Rawls John, “Justice as fairness”, Harvard university press, 2000.
[4]Rawls John, “Political liberalism”, Columbia university press, 1993.
[5]Rawls John, “Collected Papers”, edited by Samuel Freeman, Harvard university press, 1999.